4. Εγκατάσταση Ελληνικών γραμματοσειρών

Ευτυχώς για μας, η εγκατάσταση των γραμματοσειρών στο StarOffice 5.1 έχει ουσιαστικά βελτιωθεί σε σχέση με το παρελθόν. Τώρα μερικά βήματα ή είναι άχρηστα ή γίνονται αυτόματα. Η εγκατάσταση των ελληνικών γραμματοσειρών γίνεται όπως κάθε εγκατάσταση γραμματοσειρών για το StarOffice και χωρίζεται σε δύο στάδια: στην εγκατάσταση στον X-server και στην εγκατάσταση στο StarOffice.

4.1 Εγκατάσταση ελληνικών γραμματοσειρών από το εγχείρημα ΓΡΑΦΙΣ

Ευτυχώς πλέον με το εγχείρημα ΓΡΑΦΙΣ η εγκατάσταση των ελληνικών γίνεται αβίαστα και πανεύκολα. Πηγαίνετε στη σελίδα του ΓΡΑΦΙΣ και κατεβάστε το πακέτο που ταιριάζει καλύτερα στο σύστημά σας. Αν το έχετε ήδη κάνει δεν χρειάζεται τίποτε περισσότερο από το να δηλώσετε αυτές τις γραμματοσειρές στο StarOffice. To πακέτο xfntgr έχει όλες τις ελληνικές γραμματοσειρές, όχι μόνο τις graphis-arial.

4.2 Δήλωση γραμματοσειρών στο StarOffice

Το τελευταίο βήμα για να δουλέψουν οι γραμματοσειρές με το StarOffice είναι να δηλώσουμε τις γραμματοσειρές αυτές στο StarOffice. Πρέπει όμως να είμαστε root για να γίνει αυτό. Πηγαίνουμε στο φάκελο /opt/Office*/bin και εκτελούμε το αρχείο spadmin ή psetup ανάλογα με την έκδοση του SO που έχετε. Στο παράθυρο διαλόγου που εμφανίζεται διαλέγουμε "Add Fonts" και μετά "Initialize Font Paths". Τώρα πρέπει να μπορούμε να δούμε το φάκελο με τα ελληνικά μας. Τον διαλέγουμε και πατούμε "OK". Τώρα πρέπει να εμφανίστηκε ένα παράθυρο που μας πληροφορεί πόσες γραμματοσειρές βρέθηκαν. Πατούμε "ΟΚ". Στο επόμενο παράθυρο βλέπουμε τα χαρακτηριστικά αυτών των γραμματοσειρών. Αν δεν έχουν ως encoding το 1 αλλά το 7 ΠΡΕΠΕΙ να το αλλάξετε σε 1, αλλιώς δεν θα εμφανίζονται σωστά και ούτε θα τυπώνονται. Πατούμε "Close", ξανά "Close" και είμαστε έτοιμοι!

Γνωστά προβλήματα είναι ότι τα BOLDITALIC των grinet-greek arial grinet-greek times και grinet-greek courier δεν εμφανίζονται.

4.3 Εγκατάσταση άλλων ελληνικών γραμματοσειρών

Στο θέμα αυτό δεν θα αναφερθώ εκτεταμένα. Υπάρχει αρκετή βιβλιογραφία γι'αυτό (σημ.: όποιος θέλει να βοηθήσει ας μου στείλει την http διεύθυνση για αυτό το θέμα). Πρέπει να τονισθεί πως μόνο οι Type1 γραμματοσειρές είναι για εκτύπωση (για οποιαδήποτε εφαρμογή) ενώ οι Bitmap δεν είναι.

Σε γενικές γραμμές τα βήματα που πρέπει να κάνει κανείς είναι:

• Αποσυμπίεση του αρχείου με τα ελληνικά (αν είναι συμπιεσμένο).
• Έλεγχος αν υπάρχει το αρχείο afm για κάθε αρχείο pfb. Κανονικά αυτά τα αρχεία πάντα υπάρχουν.
• Δημιουργία των αρχείων Fontmap, fonts.dir και fonts.scale. Αυτά μπορούν να σχηματιστούν αυτόματα με την εκτέλεση του προγράμματος type1inst. Για να σχηματιστούν πρέπει να πάτε στον κατάλογο που μόλις έχετε αποσυμπιέσει τα ελληνικά και να τρέξετε το πρόγραμμα type1inst. (Πρώτα πρέπει να το έχετε αποσυμπιέσει και κάνει executable: chmod a+x type1inst)
• Να δηλώσετε στα X το νέο φάκελο με τις γραμματοσειρές. Αυτό γίνεται με δύο τρόπους:
  • ορίζοντας το νέο φάκελο στο αρχείο XF86Config. Αυτό το αρχείο βρίσκεται για παράδειγμα στους φακέλους /etc/ ή /etc/X11/. Ο ορισμός γίνεται ως εξής:

     Section "Files"
      FontPath "/my/font/path"
    

    Μη ξεχάσετε να αλλάξετε το παραπάνω παράδειγμα στη σωστή διαδρομή του δίσκου!

    Προσοχή !

    Αν για οποιοδήποτε λόγο τα αρχεία στον κατάλογο των γραμματοσειρών που μόλις δηλώσατε δεν μπορούν να διαβαστούν σωστά από τα Χ, δεν θα μπορέσετε να μπείτε στα Χ!

  • εκτελώντας τις παρακάτω εντολές στο αρχείο .xinitrc ή και χειροκίνητα:

    xset +fp /my/font/path
    xset fp rehash
    

• Έλεγχος ότι οι γραμματοσειρές εγκαταστάθηκαν. Αυτό γίνεται τρέχοντας το πρόγραμμα xfontsel, όπου μπορείτε να δείτε και με γραφικό τρόπο τις νέες σας γραμματοσειρές.

Βελτιστοποίηση αρχείων afm

Δυστυχώς τα περισσότερα αρχεία afm που έρχονται μαζί με τις γραμματοσειρές δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως έχουν με το StarOffice. Πρέπει να έχουν τα δεδομένα τους σε μια συγκεκριμένη σειρά και να έχουν ορισμένα πεδία έτσι δηλωμένα που ενώ δεν είναι χρήσιμα για τα Χ, είναι ωστόσο απαραίτητα για το StarOffice. Για να γίνει η ζωή μας πιο εύκολη υπάρχει το πρόγραμμα afm.pl σε perl το οποίο αυτόματα δημιουργεί το σωστό afm αρχείο. Το αρχείο αυτό μπορεί να διαβαστεί και από τα Χ, οπότε δεν υπάρχει φόβος να καταστρέψετε αυτό το αρχείο. Για να τα μετατρέψετε πρέπει να πάτε στον φάκελο με τις γραμματοσειρές greekXfonts-Type1 και να εκτελέσετε τις επόμενες εντολές:

 perl afm.pl fontname.afm
rm -f fontname.afm
mv fontname.afm.new fontname.afm

Διόρθωση βοηθητικών αρχείων

Αυτό το βήμα κανονικά δεν θα έπρεπε να γίνεται, τουλάχιστον για όσες γραμματοσειρές έχουμε εκτελέσει το πρόγραμμα type1inst. Δυστυχώς όμως οι πιο γνωστές ελληνικές Type1 γραμματοσειρές για X έχουν πρόβλημα. Αναφέρομαι στις greekXfonts-Type1 ή σε όποιες συλλογές τις συμπεριλαμβάνουν. Αυτές αν και έχουν ελληνικά γράμματα, ουσιαστικά αντικαθιστούν τα ξένα σύμβολα με ελληνικά (δεν δηλώνουν δηλαδή πως σχεδιάζουν ελληνικά σύμβολα αλλά ξένα). Ουσιαστικά είναι δηλαδή γραμματοσειρές με 8859-1 encoding και όχι 8859-7 που θα ήταν το σωστό. Στα πακέτα ελληνικών που κυκλοφορούν αυτές δηλώνονται μεν ως 8859-7, αλλά εσωτερικά είναι 8859-1. To StarOffice από την άλλη μεριά διαβάζει κατευθείαν τα pfb αρχεία όταν πρόκειται να τυπώσει, δεν εξαρτάται από τι έχει κανείς δηλώσει στα Χ. Για να τις εμφανίσει όμως στην οθόνη χρησιμοποιεί τις ρουτίνες των Χ. Έτσι έχουμε το εξής παράδοξο: ενώ μεν στην οθόνη εμφανίζονται σωστά τα αγγλικά, τα ελληνικά φαίνονται σαν να γράφουμε το ένα πάνω στο άλλο. Ακόμα χειρότερα, όταν τυπώσουμε διαπιστώνουμε πως ελάχιστα ελληνικά γράμματα τυπώνονται και αυτά που τυπώνονται δεν είναι καν ελληνικά! Το StarOffice προσπαθεί να τυπώσει τους χαρακτήρες των ελληνικών σαν να ήταν ξένοι χαρακτήρες με μια γραμματοσειρά που έχει ελληνικούς μεν χαρακτήρες αλλά δηλωμένοι σαν ξένοι, οπότε μόνο η "τομή" των δύο τυπώνεται: πρακτικά μπάχαλο!

Ευτυχώς αν έχετε κατεβάσει την έκδοση από το εγχείρημα ΓΡΑΦΙΣ όλα αυτά τα βήματα έχουν ήδη γίνει. Οι πληροφορίες υπάρχουν εδώ μόνο αν θέλετε να μάθετε τι ακριβώς έγινε.

Αφήνουμε το πρόγραμμα type1inst να κάνει ανενόχλητο τη δουλειά του. Θα πρέπει όμως να σβήσουμε εμείς πρώτα τα αρχεία Fontmap, fonts.dir και fonts.scale, το type1inst θα τα δημιουργήσει εκ νέου. Το πρόβλημα είναι ότι αφού δηλώνονται οι γραμματοσειρές αυτές ως 8859-1, δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν από άλλες εφαρμογές (όπως π.χ. το Netscape). Τότε είμαστε υποχρεωμένοι να φτιάξουμε εμείς ένα αρχείο fonts.alias το οποίο θα αντικατοπτρίζει όλες τις 8859-1 γραμματοσειρές σε 8859-7. Αν είστε τυχεροί το αρχείο αυτό υπάρχει ήδη κατάλογο με τα ελληνικά, οπότε το μόνο που χρειάζεται είναι να το διορθώσετε. Στο δικό μου σύστημα το αρχείο αυτό είναι ως εξής:

• #-grinet-greek courier-medium-r-normal--0-0-0-0-m-0-iso8859-7 -grinet-greek courier-medium-r-normal--0-0-0-0-m-0-iso8859-1
• #-grinet-greek courier-bold-r-normal--0-0-0-0-m-0-iso8859-7 -grinet-greek courier-bold-r-normal--0-0-0-0-m-0-iso8859-1
• #-grinet-greek courier-medium-i-normal--0-0-0-0-m-0-iso8859-7 -grinet-greek courier-medium-i-normal--0-0-0-0-m-0-iso8859-1
• #-grinet-greek courier-bold-i-normal--0-0-0-0-m-0-iso8859-7 -grinet-greek courier-bold-i-normal--0-0-0-0-m-0-iso8859-1
• #-grinet-greek times-medium-r-normal--0-0-0-0-p-0-iso8859-7 -grinet-greek times-medium-r-normal--0-0-0-0-p-0-iso8859-1
• #-grinet-greek times-bold-r-normal--0-0-0-0-p-0-iso8859-7 -grinet-greek times-bold-r-normal--0-0-0-0-p-0-iso8859-1
• #-grinet-greek times-medium-i-normal--0-0-0-0-p-0-iso8859-7 -grinet-greek times-medium-i-normal--0-0-0-0-p-0-iso8859-1
• #-grinet-greek times-bold-i-normal--0-0-0-0-p-0-iso8859-7 -grinet-greek times-bold-i-normal--0-0-0-0-p-0-iso8859-1
• #-grinet-greek arial-medium-r-normal--0-0-0-0-p-0-iso8859-7 -grinet-greek arial-medium-r-normal--0-0-0-0-p-0-iso8859-1
• #-grinet-greek arial-bold-r-normal--0-0-0-0-p-0-iso8859-7 -grinet-greek arial-bold-r-normal--0-0-0-0-p-0-iso8859-1
• #-grinet-greek arial-medium-i-normal--0-0-0-0-p-0-iso8859-7 -grinet-greek arial-medium-i-normal--0-0-0-0-p-0-iso8859-1
• #-grinet-greek arial-bold-i-normal--0-0-0-0-p-0-iso8859-7 -grinet-greek arial-bold-i-normal--0-0-0-0-p-0-iso8859-1

Ένα άλλο πρόβλημα είναι με τα ονόματα των γραμματοσειρών. Ο "απλός" χαρακτήρας αυτών των γραμματοσειρών (δηλαδή ούτε έντονος ούτε πλαγιαστός) έχει διαφορετικό όνομα από ότι οι πλαγιαστοί και οι έντονοι. Αυτό διορθώνεται εύκολα κάνοντας μια μικρή επέμβαση στα αρχεία που δημιούργησε το type1inst. Σε κάποια σημεία δεν δείτε κάτι σαν -grinet-greek times plain-... Εσείς θα πρέπει να το διορθώσετε σε -grinet-greek times- σκέτο, χωρίς plain. Το ίδιο θα κάνετε και για το arial κλπ. Ευτυχώς που το StarOffice αναγνωρίζει αυτόματα αυτό το σημείο.